Top wszech czasów: słuchowiska i radiowe varia wybrane dla czytelników „Glissanda“ przez ekspertów z 11 krajów i 3 kontynentów (vol. 1)
Elżbieta Sikora
Orson Welles
Wojna światów
Radiowe reality show sprzed lat, audycja, która wywołała szaloną panikę wśród mieszkańców NY przekonanych, że to rzeczywiście się dzieje. Absolutny hit realizowany na żywo! Radio amerykańskie w najlepszym wydaniu, niepowtarzalne.
Luc Ferrari
L’escalier des aveugles
Poetycka opowieść o tym miejscu w Madrycie, pełna rytmów i słońca, przenosząca nas wraz z dźwiękami do stolicy Hiszpanii.
Yann Paranthoën
On Nagra
Ten realizator radiowy określał siebie jako tego, który rzeźbi w dźwięku (a raczej kuje w dźwięku jak w marmurze). Niesłychanie radiowa podróż w poszukiwaniu twórcy legendarnego magnetofonu Nagra, inżyniera Kudelskiego. Brawurowa rzecz. Realizacja France Culture/Atelier de la Création Radiophonique.
http://www.prun.net/emissions/bruit-anti-bruit-26-02-2013/
Elżbieta Sikora
Derrière son double
Rodzaj opery radiowej, stworzonej do tajemniczego i mrocznego tekstu francuskiego surrealisty Jean-Pierre’a Dupreya, w której koegzystują dźwięki instrumentalne, śpiew i elektronika.
Elżbieta Sikora
Ziemia jałowa
Słynny poemat T.S. Eliota w tłumaczeniu na dźwięki, które odtwarzają eliotowski świat na swój sposób, epicka opowieść o kondycji człowieczej i świecie.
Elżbieta Sikora
Passion selon Kijno
Dźwiękowa sylwetka malarza pochodzenia polskiego, który malował ostro, wyraziście i mówił o tym bardzo ekspresyjnie. Realizacja France Culture/Atelier de la Création Radiophonique.
***
Tomasz Misiak
Pierre Schaeffer
Etude aux chemins de fer
Za rewolucyjny ferment i odwagę przełamywania zastanych wzorów pracy z dźwiękiem.
Eugeniusz Rudnik
Lekcja I, Lekcja II
Za umiejętność wykorzystywania dźwięków jako symboli, które uwikłane w odpowiednią strukturę stają się nośnikami złożonej historii opowiadającej o społecznych konfliktach Europy.
Vladan Radovanović
Glas iż zvučnika
Za automedialność oraz konceptualne sproblematyzowanie znaczenia rejestracji ludzkiego głosu.
Susan Stone
Langue Etude
Za uniwersalną i pełną metafor, krótką opowieść o znaczeniu „cięcia”.
Meira Asher
North Jordan Valley 2018
Za poruszanie w przejmujący sposób ważnych współczesnych problemów politycznych, za którymi skrywają się nieszczęścia pojedynczych osób i ich rodzin. Utwór jest częścią większej pracy zatytułowanej From the Red Sea to the Dead Sea: a Soundscape of an Occupation 2018, którą Meira Asher jako kuratorka przygotowała dla Radiokunst-Kunstradio ORF Vienna.
http://kunstradio.at/2018A/04_02_18en.html
***
Marcus Gammel
Antonin Artaud
Pour en finir avec le jugement de dieu
Wielki Wybuch dla sztuki radia. Artaud mówi, krzyczy, płacze i oskarża trybunał Boga oraz społeczeństwa, które udaje, że na nim polega. Głos staje się odgłosem i vice versa. Metafizyka zostaje podważona od środka. Ocenzurowane przez Radio France, wyemitowane zostało dopiero 30 lat później.
http://ubuweb.com/sound/artaud.html
Pierre Schaeffer
Cinq études de bruit
Czy to jedynie zbieg okoliczności, że ten utwór wyrósł w tym samym miejscu ledwie rok po Pour en finir…? Być może brzmi zupełnie inaczej, ale jest podobnie radykalny w swoim sposobie traktowania hałasu jako radiofonicznego materiału. W każdym razie, stanowi iskrę, która dała początek całej muzyce elektroakustycznej.
John Cage
Roaratorio, an Irish circus on Finnegans Wake
Wielość głosów, tekstów, muzyki i dźwięków, splecione na taśmie. Podążając za chińską Księgą Przemian, Cage radykalnie reinterpretuje tekst Jamesa Joyce’a. Najbardziej wpływowa produkcja Studio Akustische Kunst rozgłośni WDR, którym kierował Klaus Schöning.
Luc Ferrari
Presque rien no. 1, le lever du jour au bord de la mer
Zrywając z konwencjami muzyki konkretnej i GRM Luc Ferrari odkrywa „czyste” dźwięki natury i kultury jako materiał kompozycji. Chociaż nurt soundscape’owych kompozycji został zdefiniowany przez R. Murraya Schafera, Luc Ferrari dał impuls temu polu kreatywnego działania w równej mierze, co jego kanadyjski kolega. Ferrari był po prostu mniej dogmatyczny niż Schafer.
Glenn Gould
The Idea of North
Słuchowisko dokumentalne na temat podróży na północ Kanady, oparte na rozmowach przeprowadzonych w długodystansowych pociągach. Metoda kompozycyjna wywiedziona została z polifonii Bacha. Słuchanie tego stanowi najlepszy sposób, by znaleźć się daleko bez wyjeżdżania.
Heiner Goebbels
Der Mann im Fahrstuhl / The Man in the Elevator
Oparta na tekście Heinera Müllera, ta sztuka radiowa/koncept album stanowi najbardziej udane połączenie dramatu radiowego i eksperymentalnego rocka. Z gościnnym udziałem Arto Lindsaya, Dona Cherry’ego, Freda Fritha, George’a Lewisa i innych.
***
Antje Vowinckel
Mauricio Kagel
Hörspiel – ein Aufnahmezustand
Delia Derbyshire & Barry Bermange
Invention for Radio No. 1, The Dreams
Mauricio Kagel
nah und fern
Dieter Roth
Radiosonate
Luc Ferrari
jetzt oder wahrscheinlich ist dies mein Alltag, in der Verwirrung der Orte und der Augenblicke
***
Elżbieta Sikora – polska pionierka muzyki elektroakustycznej, związana m.in. ze słynnymi ośrodkami radiowymi w Warszawie i Paryżu. Jej pierwsze stricte radio-artowe dzieło – opera Ziemia jałowa – pozostanie „nielegalną” do 2035 ze względu na brak zgody spadkobierców T.S. Eliotta na wykorzystanie słynnego poematu.
Tomasz Misiak – antropolog audiosfery, autor książek naukowych na temat dźwięku w kulturze współczesnej, a także popularyzator muzyki eksperymentalnej, prowadzący m.in. autorską audycję w Radiu Afera.
Marcus Gammel – producent, dziennikarz i dramaturg radiowy. Od 2009 kurator sound artowego programu Deutschlandradio Kultur w Berlinie. Laureat Prix Phonurgia Nova 2005 za utwór Europas Wahn (z Viktorią Tkaczyk).
Antje Vowinckel – niemiecka kompozytorka i artystka dźwiękowa. Współpracowała z większością państwowych rozgłośni niemieckich, a także ze Schweizer Radio (DRS), Österreichischer Rundfunk (ORF), Radio France, Radio Nacional de España (RNE), 702 ABC Sydney oraz fińskim Yleisradio.
opracowanie: Michał Mendyk
tłumaczenia: Antoni Michnik