Top wszech czasów: słuchowiska i radiowe varia wybrane dla czytelników „Glissanda“ przez ekspertów z 11 krajów i 3 kontynentów (vol. 2)
Sabine Breitsameter
Günter Eich
Träume (reż: Fritz Schröder-Jahn)
Radykalna treść połączona została z wysoce konceptualnym sposobem prowadzenia głosów aktorów. Sporadycznie, punktowo wykorzystywane elektroniczne dźwięki dokładają się do pojawiającego się powoli podskórnego dyskomfortu słuchaczy. Muzyka autorstwa Siegfrieda Franza. Radiowe dzieło bardziej aktualne niż kiedykolwiek wcześniej.
Ronald Steckel
Eine Sprache ohne Unwahrheit und Behauptung
Wokalne dźwięki, zredukowane niemal do nicości, obramowane zróżnicowanymi pauzami, tworzą języko-podobną strukturę nie przypominającą żadnego istniejącego języka. Jest jednak jasne od samego początku, że w założeniu stanowią rodzaj wyartykułowanej mowy. Słuchacz skupia się przez niemal godzinę na kompletnej abstrakcji, przynajmniej połowa z niej stanowi ciszę.
Peter Castine
Overnight Sensation
Dwudziestogodzinna radiofoniczna instalacja dźwiękowa na antenie niemiecko-polskiego Radia_Copernicus od godz. 18:00 w Wigilię 2005 do godz. 14:00 25 grudnia czasu środkowoeuropejskiego. Powolna, pełna subtelnych zmian praca sztuki radia, stworzona przez audialne generatywne programowanie wypełniała przestrzenie słuchaczy dźwiękami, wyrafinowanie miksowanymi z szumami w miejscu odtwarzania, w ciągłej ewolucji. Wyemitowana przez stacje FM w Berlinie i Wrocławiu, była również streamowana poprzez Internet.
R. Murray Schafer, Claude Schryer
A Winter Diary
Posłuchaj płatków śniegu podczas ciężkiej zimy w kanadyjskim Ontario i zatrać się w nieskończenie otwartych przestrzeniach obszernej, zimnej krainy, znajdując schronienie w pewności i komforcie zamkniętych wnętrz. Godzinny utwór stworzony wyłącznie przy użyciu dźwięków przyrody.
Terry Allen
Torso Hell
Akustyczny persyflaż, utwór ironiczny, wykorzystujący i włączający trywialne elementy oraz dźwiękowe klisze zaczerpnięte z filmów o wojnie w Wietnamie, odsłaniający nie tylko absurd tych historii, lecz szerszy, megalomański trzon większości filmów wojennych.
***
Michal Rataj
Gerhard Rühm
Zensurierte Rede
Skomponowana w Czechosłowacji, w radiowym studio w Libercu (Reichenberg), ta ważna praca austriackiego klasyka łączy w znakomity sposób siłę słowa mówionego, zrozumiałego ponad granicami/barierami języka, z krytyką opresyjnego systemu politycznego każdego rodzaju.
Bill Fontana
Soundbridge Köln/San Francisco
Wielka moc medium radia jako instrumentu posiadającego zdolność łączenia. Dzisiaj, w czasach Internetu, utwór Fontany nieco stracił ze swej aktualności, ale w latach 80. siła radia, zdolnego transoceanicznie łączyć lokalne dźwiękowe rzeczywistości brzmiała jak wielki krok na drodze ku rozumieniu różnych ludzkich doświadczeń.
Alvin Curran
Un altro ferragosto
Bardzo osobisty utwór, który mocno wpłynął na to, jak podchodzę do dźwiękowych kompozycji. Wspaniałe połączenie tradycyjnego kompozycyjnego rzemiosła i nowej techniki wykorzystania soundscape’u z dodatkiem wyjątkowych, emocjonalnych treści.
Hanna Hartman
Cratere
Praca Hanny Hartman reprezentuje dla mnie współczesne klasyczne podejście względem tego jak można traktować dźwięk – żadnych cyfrowych przekształceń, żadnych spektralnych zabiegów. To utwór na temat czystego słuchania świata dokoła i zrozumienia piękna jego sonicznej natury.
Andreas Bick
Chronostasis
Kolejna duża inspiracja dla mojej własnej twórczości. Andreas osiąga kinematograficzną jakość dźwięku w czysto akuzmatycznym kontekście. Chronostasis stanowi dla mnie najciekawszą pozycję w cyklu jego prac dotykających pętli i rytmicznego odczucia dźwięków opartych na wspólnym pochodzeniu. Dźwięki czasomierzy układają się tu w kolejną symboliczną warstwę w dodatku do fenomenalnego kunsztu sztuki dźwięku.
***
Bernarde Clarke
Illinca Stihi
Biblia neagră a lui William Blake
… i nikt bardziej niż rumuńska dramaturżka i reżyserka radiowa Illinca Stihi. Jej Biblia neagră a lui William Blake to szokujące doświadczenie. Splata ze sobą antyczny świat Blake’a (choć tutaj jest on nieznośnym Djem, lub bronią LRAD) z nowoczesnym miejskim doświadczeniem Bukaresztu. Utwór w pierwszej kolejności nie dotyczy wcale Blake’a, lecz raczej niemożności osiągnięcia niczego tak czystego jak jego Pieśni Niewinności. Ma w sobie siłę żywiołu, przeczucie nadchodzącej zagłady – trzeba to przesłuchać.
Merzouga
In Darkness Let Me Dwell
Kolejna hybryda. Merzouga (Janko Hanushevsky & Eva Pöpplein) splatają wstrząsający dizajn dźwiękowy i oryginalną muzykę z nagraniami terenowymi i narracją dziennika, aby opowiedzieć złowrogą historię Sir Ernesta Shackletona. Literatura, dramat radiowy, radioart i soundart, wszystkie mają swój udział w tym dziele.
Impression In darkness let me dwell live from merzougamusic on Vimeo.
Andreas Ammer & F.M. Einheit
Radio Inferno
F.M.Einheit (Einstürzende Neubauten) łączy siły z Andreasem Ammerem aby od-tworzyć Piekło Dantego zaaranżowane na transmitowany na żywo program radiowy. Wielka tradycja niemieckiego Hörspielu osiąga tu swe apogeum.
http://www.ubu.com/sound/ammer_radio.html
Svetlana Maras
Језик
Częściowo praca z zakresu sztuki radia, częściowo elektroakustyczna podróż poprzez leksykon dźwięków. Stworzona przez serbską kompozytorkę i artystkę dźwiękową Svetlanę Maras. Језик eksploruje z różnych perspektyw radiową transmisję głosu i oddechu.
https://soundcloud.com/svetlanamaras/jezik-excerpts
Alessandro Bosetti
The Notebooks
Po prostu najwybitniejszy współczesny artysta sztuki radia w tym wypadku pracuje z archiwalnymi notatnikami czeskiego kompozytora Leoša Janáčka. Melodia mowy pochodzi od Janáčka, który rejestrował kontury mowy w muzycznej notacji – od prostych fraz, jak „dzień dobry” czy „dobry wieczór”, aż po ostatnie tchnienia swej umierającej córki, Janáček miał nadzieję ocalić jej obecność i znaleźć pocieszenie w myśli, że wciąż w jakiś sposób była przy nim obecna. Kunszt, humor i wizja Bosettiego są tu na niesamowitym poziomie.
***
Alessandro Bosetti
Sebastién Roux
Nouvelle
Dźwiękowa translacja noweli La Légende de Saint-Julien l’Hospitalier Gustawa Flauberta, która ostrożnie reinterpretuje wszystkie odniesienia do dźwięku, jakie można znaleźć w tekście. Ci, którzy czerpią głęboką przyjemność z wykwintności prozy Flauberta, nie rozpoznają jej, gdyż wszystko zostaje niejako stopione podczas rygorystycznego, konceptualnego procesu, jaki przeprowadza Roux. Wszystkie dźwięki zostały stworzone przez samego kompozytora z udziałem harfistki Zeeny Parkins oraz artystki foley Sophie Bissantz. To, co stanowi efekt końcowy ich pracy, jest równie drobiazgowe i wykwintne.
http://www.radiogrenouille.com/creations/ear-toys/nouvelle-par-sebastien-roux/
Hanna Hartmann
Att fälla grova träd är förknippat med risker
Ten utwór zdumiewa mnie tym, jak bardzo jest narracyjny, a zarazem abstrakcyjny. Opowiada historię spoza czasu, jak gdybyśmy byli w stanie spojrzeć na nią ze wszystkich stron naraz. To coś, czego szukam słuchając kompozycji radiowych (i szerzej: dźwiękowych), mając nadzieję, że przeniosą mnie one poza oczywistą i nieubłaganą linearność czasu, w rzeczywistość znacznie bardziej wielowymiarową, związaną z pamięcią i snami. Upadki drzew wiążą się z ryzykiem. Utwór wygrał Karl Szczuka Preis w 2005.
http://kunstradio.at/2006A/22_01_06en.html
Sherre Delys
Energy Grids
Ten dźwiękowy dziennik opisuje czas spędzony w landartowej pracy Waltera de Marii Lightning Field na pustyni Nowego Meksyku przez Sherre Delys i jej partnera, Chrisa Abrahamsa. Uwielbiam ten utwór, gdyż w błyskach łączy niejako na skróty wnętrze i zewnętrze, to co rozległe, obszerne z tym, co intymne, przechodzi płynnie i bez wysiłku między samotniczą medytacją, obserwacją krajobrazu i autobiograficzną opowieścią. Jedną z moich ulubionych specyficznych cech radia jest sprawianie, że to co dalekie i bliskie zapada się w siebie nawzajem. W tym znaczeniu, ten utwór jest tak radiofoniczny, jak tylko się da.
http://www.abc.net.au/radionational/programs/soundproof/energy-grids/6463052
Giorgio Pressburger
Giochi di Fanciulli
Ten utwór nie jest szeroko znany, ale wywarł na mnie wielki wpływ. Giorgio Pressburger, który był pisarzem, a nie profesjonalnym twórcą radiowym, co często zdarzało się w latach 70. i 80. we włoskim radiu publicznym, zebrał grupę dzieci w studiu radiowym i zrekonstruował narrację o życiu mężczyzny i kobiety z ich zabaw i improwizowanych, dziecięcych rymowanek. Im więcej słucham tych głosów poza kontekstem tym bardziej stają się one głosami „spoza tego świata”, autonomicznymi od oryginalnych podmiotów, które je wyraziły. (Wszyscy dorośli, gdzieś, dzisiaj…) Zwycięzca Prix Italia w 1970.
***
Sabine Breitsameter – profesorka sztuki mediów w Hochschule Darmstadt. Od lat 80. działa jako artystka radiowa, kuratorka festiwali, organizatorka sympozjów i warsztatów.
Michał Rataj – kompozytor i artysta dźwiękowy osiadły w Pradze. Od 2000 roku związany z Radiem Czeskim jaki kurator i producent artystycznych form radiowych zamawianych u artystów z całego świata.
Bernard Clarke – artysta i producent radiowy związany z irlandzką rozgłośnią RTÉ lyric fm. Laureat m.in. drugiego miejsca na Prix Phonurgia Nova w 2015 roku.
Alessandro Bosetti – kompozytor, performer i artysta dźwiękowy, zajmujący się przede wszystkim muzycznymi aspektami języka mówionego. Komponował na zamówienia m.in. GRM w Paryżu, WDR Studio-akustische-Kunst w Kolonii czy Deutschland Radio Kultur w Berlinie. Uhonorowany Prize Phonurgia Nova (2012) oraz Palma Ars Acustica (2015).
opracowanie: Michał Mendyk
tłumaczenia: Antoni Michnik