Prasówka 20.10.2020
Zapraszamy do nowej odsłony naszej cyklicznej rubryki, w której prezentujemy najciekawsze znalezione przez nas w internecie teksty dotyczące muzyki współczesnej oraz sound studies.
1.
Na początek prezentujemy #gościnnewystępy (w tym wypadku regularne) – jeszcze w sierpniu redaktor Piotr Tkacz na łamach portalu „Kultura u podstaw” opublikował tekst na temat teatralnej działalności Andrzeja Bieżana: kompozytora, mulitinstrumentalisty, improwizatora, węzłowej postaci „trzeciej fali” jazzu. Teraz opublikowana została druga część tekstu, poświęcona tym aspektom działalności Bieżana, które tradycyjnie umieszczane są w polu muzyki. Jak jednak sugeruje już sam tytuł tego dyptyku, to dwie strony tej samej monety. Warto zatem omówić te teksty wspólnie.
Bieżan to postać mityczna, nieco zapomniana, łącząca różne środowiska. Nieprzypadkowo czekamy właśnie na jego biografię, nad którą pracuje Bolesław Błaszczyk – jego twórczość to temat fascynujący, choć niełatwy. Tkacz wychodzi od tego aspektu jego działalności artystycznej, któremu poświęcano do tej pory bodaj najmniej uwagi: twórczości teatralnej. Z szeregu przypadków wczesnej współpracy przy przedstawieniach w latach 70. wyłania się obraz stopniowych prób przeniesienia do teatru idiomu improwizacji wypracowanego na gruncie muzyki. Na początku lat 80. terenami działań Bieżana stanie się Teatr Lalki i Aktora (dzisiaj Teatr Animacji). Wprowadza go tam Wojciech Rum, z którym Bieżan wspólnie realizuje przedstawienia, lecz we wrześniu 1982 sam zostaje dyrektorem artystycznym instytucji. Tkacz opisuje jak podczas okresu dyrekcji (który trwał niewiele ponad rok) Bieżan nieustannie eksperymentował z formami, organizował wydarzenia na przecięciu improwizacji, spektaklu, happeningu.
Drugi tekst to syntetyczne mapowanie obszarów działalności „muzycznej” Bieżana – pojawiają się kultowe projekty, w których biorą udział rozmaite znamienite postacie. Ale w centrum chaosu twórczego jest bardzo szeroko rozumiana improwizacja, działania dźwiękowe w szeroko zarysowanych ramach. I tak improwizacja może być podstawa do kompozycji muzyki elektronicznej, a sama kompozycja może posiadać wiele wersji. O ile pierwszy tekst kończy się zarysem niezrealizowanych planów bohatera tekstu, o tyle w drugim Tkacz przygląda się również jego funkcjonowaniu po śmierci – różnym wydawnictwom, utworom odkrywanym po latach, projektom pamięci Bieżana.
Andrzej Bieżan: umuzycznienie teatru
Andrzej Bieżan: teatralizacja muzyki
2.
Nasz redaktor Jan Topolski na #gościnnewystępy w „Ruchu Muzycznym” zagłębia się w świat rosyjskiej awangardy muzycznej początku XX wieku, a zwłaszcza międzywojennej emigracji w Paryżu. Nikołaj Obuchow i Iwan Wyszniegradski spotykają się w tym eseju, niczym Bach i Händel w Kolacji na cztery ręce Paula Barza, choć w rzeczywistości ich szlaki niekoniecznie się przecinały. Atonalizm i dodekafoniczne eksperymenty, instrumenty przyszłości, eksperymenty mikrotonowe oraz systemy dźwiękowo-barwne. Do tego wspólne poszukiwania duchowe – teozofia i różokrzyżowcy, mistycyzm. Dwie paralelne historie twórczości emigracyjnej, pełnej okresów zapomnienia, dzieł niezrealizowanych i zaginionych, sukcesów o pechowym „timingu” oraz spóźnionych ponownych odkryć. Polecamy i odsyłamy do naszego numeru #17 (a także #25).
Światy równoległe: Nikołaj Obuchow, Iwan Wyszniegradski
3.
O przemianach społecznych, politycznych, kulturalnych, a przede wszystkim muzycznych opowiada Rafał Księżyk w rozmowie z Sylwią Chutnik, która została opublikowana na łamach „Dwutygodnika”. Autor książki Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993 ujawnia swojej rozmówczyni blaski i cienie ówcześnie wszechobecnej inspiracji kulturą zachodnią, przywołując tym samym 1993 rok i kultowy festiwal w Jarocinie. Mówiąc o przemianach Księżyk podejmuje ważny (wciąż aktualny) temat tolerancji i różnorodności obecnych na polskiej scenie queerowej artystów lat 90, przywołując ich odważne teledyski oraz widoczne inspiracje nowojorskim Klubem 54. Pada wiele nazwisk, które zaznaczyły swoją obecność na scenie tamtych lat. Autor książki mówiąc o tytułowych transformacjach stwierdza, że z biegiem lat oraz zmianami systemu wielu twórców zaniechało swojej działalności, gdyż prawdopodobnie niepewna sytuacja odebrała im energię oraz zapał do dalszej pracy. Kończąc rozmowę Rafał Księżyk zwraca uwagę na zmiany jakie zaszły na przestrzeni lat oraz pochyla się nad kondycją współczesnej sceny alternatywnej, mówiąc „Niby nie upłynęło wiele czasu od tego, który opisuję, a wiodące nurty kultury kompletnie się zmieniły”.
4.
KiCk i Arki bez wątpienia podbije wszystkie zestawienia tegorocznych albumów. To z pewnością nie ostatnie słowo od wenezuelskiej artystki, magazyn ,,Interview’’ donosi już wręcz o trzech nadchodzących projektach powiązanych z materiałem z tego krążka. Idąc za tą myślą, pismo prezentuje tryptyk wywiadów pod hasłami: Ciało, Umysł, Dusza. Z Alejandrą Ghersi rozmawiają kolejno Marina Abramović, Rosalía i Oscar Isaac. Spojrzenie na Arcę w trzech wymiarach, czy raczej z trzech stron, przypominać może najpierw ostrożne oglądanie postumentu. Nic bardziej mylnego. Dawno nie czytałam tak swobodnych wywiadów. W rzeczy samej – rozmów. Mam tu na myśli zwłaszcza Rosalíę i Isaaca, którzy zresztą współpracowali już z bohaterką cyklu: piosenkarka przy jednym utworze z ostatniej płyty, a aktor przy widowiskach Mutant;Faith. Oboje wspominają moment poznania i zawiązania się fascynacji, zarówno prywatnej, jak i zawodowej. Nieco inny, choć równie ciepły wydźwięk ma rozmowa z Abramović. Uderzając w dość filozoficzne tony, rozmówczynie dzielą się refleksjami dotyczącymi pojmowania szczęścia, przywiązania, przyjemności i ego. Te motywy majaczą zresztą we wszystkich wywiadach. Na uwagę zasługuje też to w jaki sposób Arca wypowiada się o submisywności i energii przepływającej przez relacje partnerskie. Bardzo przypomina to myśl, którą podzielił się kompozytor Kuba Krzewiński w wywiadzie, którego udzielił nam rok temu. Przekonajcie się sami.
Arca and Marina Abramović on Divas, Death, and Body Drama
“This Is Getting Hot”: Arca and Rosalía Remember the Before Time
Arca and Oscar Isaac Look Back on Their Unlikely Collaboration
5.
Shy Thompson przygotował dla „Bandcamp Daily” portret niezależnej wytwórni Recital. Założony przez Seana McCanna label łączy współczesne eksperyemtny z poważną działalnością archiwalno-edytorską, łącząc w swym katalogu wydawnictwa środowiska skupionego wokół samego McCanna z szeregiem współczesnych wydawnictw nestorów neoawangardy lat 60. (na czele z Fluxusowcami) oraz różne archiwalia związane z różnymi nurtami muzyki eksperymentalnej ostatnich 60 lat (o niektórych zresztą już w tej rubryce wspominaliśmy). Sam McCann opowiada zresztą o siedmiu wydawnictwach z katalogu labela. „Małe jest piękne”? Z pewnością.
Archival Label Recital Shines a Spotlight On Music That Once Lived in the Dark
6.
Relacja relacji nierówna, zwłaszcza jak pisze ją tak doświadczony autor jak Kuba Knera. Tym razem recenzent sam zdaje się niepewny, czy po wielu miesiącach koncertowego postu wygra w nim ciekawość muzyki na żywo czy “blaza” odsłuchiwania streamingów, jednak na szczęście dla czytelników,okazuje się że ta pierwsza. Tym bardziej, że na tegorocznych, 35. już Dźwiękach Północy wystąpiło wiele bardzo interesujących zespołów, takich jak Maniucha i Ksawery, Bastarda, Lumpeks czy Radical Polish Ansambl. Knera zwraca uwagę zarówno na lokalizację koncertów i epidemiczne rygory, jak i samą dramaturgię występów, ich znaczenie w kontekście całego festiwalu i relację do muzycznej tradycji. Pozwala sobie także na kreatywne zabiegi typu wyobrażanie przestrzeni, w jakiej mógł się narodzić dany repertuar – czy jest to karczma, scena, las, a może podwórko czy pole? Kluczowe pytanie postawione przez autora dotyczy tego, na ile konceptualna, a na ile żywiołowa powinna być nowoczesna muzyka etniczna lub do etnicznej nawiązująca i co właściwie oznacza tzw. nowa tradycja (i nie chodzi tu bynajmniej o festiwal Polskiego Radia).
(am, mk, jt, ng)