Współczesne nurty sound studies – wprowadzenie. Prezentacja z Audioriver Lab 2018
„Glissando” zostało w tym roku zaproszone do współpracy przy Audioriver Lab – corocznej konferencji, która tym razem przybrała formę dnia warsztatów, spotkań, paneli, wykładów. W toku przygotowań pojawił się pomysł, aby zaprezentować swoiste wprowadzenie do aktualnych nurtów sound studies. Początkowa koncepcja zakładała, że prezentację przygotuje i przedstawi duet złożony z Justyny Stasiowskiej oraz mojej skromnej osoby. Okazało się jednak, że Justyna miała w tym czasie inne zobowiązania. W tej sytuacji zdecydowałem się przygotować autorski przegląd różnych nurtów współczesnych badań nad dźwiękiem. Po zakończeniu spotkania sporo osób pytało o możliwość udostępnienia tej prezentacji, więc, po konsultacji z organizatorami, oto ona.
W tym miejscu chciałbym napisać parę zdań wstępu. Po pierwsze, układałem tę prezentację tak jakbym układał wstępny sylabus cyklu wykładów przybliżającego różne perspektywy, orientacje oraz ośrodki we współczesnych sound studies. Po drugie gwiazdami tej opowieści chciałem uczynić samych badaczy oraz same badaczki – stąd w prezentacji znajdują się linki do wybranych wykładów pokazujących bezpośrednio sposób myślenia wybranych badaczy / badaczek. Po trzecie, podstawą struktury wywodu stał się wykres, który przygotowałem, aby rozpisać relacje pomiędzy różnymi nurtami dyscypliny. Ułożyły mi się one w kształt ośmiościanu foremnego, czyli oktaedru. Cztery główne perspektywy (ekologię akustyczną, archeologię mediów, audialną afektologię oraz akustemologię) spaja moim zdaniem oś biegnąca od dizajnu dźwiękowego do antropologii dźwięku. Wszystkie te orientacje sytuują się na kontinuum między tymi dwiema metaperspektywami. Natomiast w samym środku schematu, na przecięciu tych wszystkich linii, znajduje się dźwiękowa polityka. Tę figurę dodatkowo można by rozbudować o czwarty wymiar, czyli czas – każde z zarysowanych podejść może dotyczyć zarówno przeszłości i historii, jak też aktualnego stanu, każde z nich może też stanowić punkt wyjścia dla wizji przyszłości. Starałem się kłaść nacisk na tendencje widoczne w ostatnich latach stąd też np. zależało mi na wybiciu związków między sound studies a tzw. zwrotem afektywnym w humanistyce.
Tworząc tę prezentację, zrezygnowałem z wypisywania poszczególnych publikacji wymienianych autorek i autorów, dalszy research pozostawiając czytelnikom i czytelniczkom. To raczej ogólna mapa, która szkicuje wstępnie podstawowe tendencje – przy pełnej świadomości tego, że autorzy łączą różne z przedstawionych podejść. Pomyślałem, że ładny symbol ciągłego ruchu pomiędzy różnymi perspektywami stanowi strona tytułowa partytury kompozycji Pas de Cinq Mauricio Kagela (1965), która pokazuje kilkanaście „figur” tworzących choreografię tego perkusyjnego utworu na przemieszczających się aktorów.
Ostatnią część spotkania podczas Audioriver Labu stanowiła wspólna dyskusja nad możliwymi przyszłymi rozwojami sound studies, swoista burza mózgów nad dźwiękową futurologią w duchu myśli naszego redakcyjnego kolegi Krzysztofa Marciniaka. Na zakończenie również Was, drodzy czytelnicy / czytelniczki, chciałbym zostawić z paroma pytaniami:
- Jak byście chcieli korzystać ze słuchowych implantów, gdyby były one wszczepiane każdemu niczym szczepionki i posiadały dowolne funkcje studia dźwiękowego?
- Jakie cechy od strony akustycznej powinna posiadać architektura przyszłości? Jak od strony dźwiękowej powinno się projektować urządzenia przyszłości?
- Jakich perspektyw i podejść wciąż brakuje we współczesnych sound studies? Jakie powinny powstać w najbliższej przyszłości?