Namysł nad partycypacją rozpoczynamy z typowym dla tego zjawiska wczesnym entuzjazmem – pełni wiary, że muzyka może być narzędziem zmiany. Z podobnego założenia wychodzi otwierający numer tekst Katarzyny Dei, zwracający uwagę, że „niemal w każdym obszarze wykluczeń społecznych znajdziemy przykłady działań muzycznych, które starają się im przeciwdziałać”. Myśl ta podejmowana jest w kolejnych tekstach działu PRZECIW WYKLUCZENIOM: Sigrún Sævarsdóttir-Griffiths w rozmowie z Magdaleną Barszcz opowiada o swojej pracy z osobami w kryzysie bezdomności, dyrygentka Agnieszka Zińczuk przedstawia wyzwania w prowadzeniu chórów wielokulturowych, kuratorka Małej Warszawskiej Jesieni Paulina Celińska odpowiada na pytania Krzysztofa Marciniaka o udostępnianie świata muzyki współczesnej dzieciom, zaś Małgorzata Kęsicka uwrażliwia na potrzeby odbiorców w spektrum autyzmu. Zamykający dział George Lewis podkreśla, że obawa przed dyskursem tożsamościowym jest tak naprawdę obroną dominującej tożsamości, a żeby przeciwdziałać nierównościom w sztuce, czasem wystarczy „drobny akt kuratorstwa”.

W ramach działu DŹWIĘKI SPOŁECZNOŚCI MIEJSKICH Kasia Jaroch opisuje blaski i cienie współpracy muzyków reprezentujących scenę klubową z władzami miasta, zaś temat odpowiedzialności animatorów lokalnych społeczności podejmuje Zorka Wollny w rozmowie z Agatą Pasińską. Dwa projekty badające pejzaż dźwiękowy, czyli amerykański UrbanRemix i łódzkie Głosy Starego Polesia, przybliżają Małgorzata Heinrich i Justyna Anders-Morawska. Wreszcie Wojtek Krzyżanowski opisuje społeczność skupioną wokół specyficznej przestrzeni artystycznej – poznańskiego Kołorkingu Muzycznego. 

WSPÓLNOTY AKTYWNYCH SŁUCHACZY odchodzą od przyjętego na początku przekonania o niewinności partycypacji. Antoni Michnik przywołuje różne przypadki koncertowych skandali i wyrazistych reakcji publiczności. Antymanifest partycypacji kreśli następnie Monika Żyła, a Rafał Zapała w rozmowie z Wioletą Żochowską wątpi we wspólnototwórcze możliwości muzyki, mimo że w swych utworach nie stroni od aktywizacji słuchaczy. Strategie redefinicji wydarzenia koncertowego i większego otwarcia go na odbiorcę analizuje Monika Pasiecznik, łącząc perspektywę badaczki koncertu i kuratorki. Do działania zachęca również Jenny Moore w rozmowie z Katją Heldt, odsłaniająca kulisy swojego projektu Doing not Saying zrealizowanego na festiwalu Borealis w Bergen w 2020 roku.

DOŚWIADCZENIA PARTYCYPACJI to zbiór opisów praktyk partycypacyjnych – tym razem z bardzo osobistej perspektywy ich uczestników i twórców. Kasia Urban w swoim reportażu udziela głosu osobom niewidomym i niesłyszącym, które uczestniczyły w warsztatach prowadzonych przez Pawła Romańczuka. Choreografka Alicja Czyczel dzieli się wrażeniami i metodami pracy z rezydencji artystycznej w Kopenhadze, w której pracowała z lokalną społecznością, by za pomocą ruchu zmapować pejzaż dźwiękowy terenów poprzemysłowych. Piotr Tkacz w niemal pamiętnikarski sposób opisuje osobiste doświadczenia uczestnictwa w kolejnych festiwalach online, a ciekawym uzupełnieniem jego spostrzeżeń jest artykuł Bridgid Bergin opisujący próbę przetłumaczenia utworów The Tuning Meditation oraz The Heart Chant Pauline Oliveros na wydarzenie na Zoomie. Numer zamyka Krzysztof Kwiatkowski, jeden z pionierów edukacyjnych działań partycypacyjnych na polu muzyki współczesnej w Polsce, który przedstawia zainicjowany przez siebie cykl Dźwiękowisko. 

Redaktor prowadzący: Krzysztof Stefański („Ruch Muzyczny”)

Projekt okładki: Joanna Meuś